نخستین گام
چهاردهم مهرماه سال 1338، کارخانه جیپ به عنوان اولین
واحد مونتاژ خودرو در ایران فعالیت
خود را آغاز کرد.
پیش از آن که دهه 1330 به پایان برسد، شرکتهای دیگری
نیز به تولید و مونتاژ خودرو، در ایران
روی آورده بودند.
از جمله می توان از روترز، لیلاند، روور و امریکن
موتور، دایملر- بنز، سیتروئن، ولوو، و
میتسوبیشی نام برد.
در آغاز دهه 1340، کارخانه ایران ناسیونال برای
مونتاژ اتوبوس و مینی بوس تاسیس شد.
در سال 1346، این شرکت خط تولید پیکان
را با همکاری یک شرکت خودروسازی بریتانیایی راه اندازی کرد.
پشتیبانی دولت
از صنعت خودرو در دهه پنجاه تمایل شرکت های بزرگ خودروسازی جهان برای حضور در بازار
ایران را افزایش داد.
شرکتهای فیات، مزدا و جنرال موتورز از جمله شرکتهایی
بودند که در آن سال ها وارد بازار مونتاژ خودرو در ایران شدند.
افزایش
ناگهانی در آمدهای حاصل از صدور نفت از 2/6 میلیارد دلار در سال 1352 به 21
میلیارد دلار در سال 1353 تغییرات عمده ای را در صنایع خودرو سازی به همراه
آورد.
در این دوره، دولت شعار "یک پیکان برای هر ایرانی" را در برنامه قرار
داده بود و هر ساله بر میزان تولید داخلی خودرو افزوده می شد.
در سال 1356،
تولید خودرو در ایران به حدود 180 هزار دستگاه و واردات نیز به 91 هزار دستگاه
رسید.
توقف تولید
با وقوع انقلاب و در پی آن، جنگ با عراق،
بسیاری از شرکت های فروش خودرو نمایندگی های
خود را در ایران تعطیل کردند.
شرکت های بزرگی چون ایران خودرو ملی شدند
و واردات خودرو متوقف شد.
|
|
با آغاز جنگ، تمام امکانات کشور در خدمت جنگ در آمد و از جمله، تولید خودرو به
شدت کاهش یافت.
در سال های جنگ، دولت به صورت محدود امکاناتی را برای ساخت
اتوبوس و خودروهای سنگین فراهم کرد.
از جمله، در سال 1364، شرکت ژاپنی
نیسان، با همکاری شرکت پارس خودرو، تولید پاترول را در ایران آغاز کرد.
تا
سال 1367، به جز چند مدل خودرو خارجی وارداتی، که عمدتا به وسیله دانشجویان ایرانی
از خارج وارد می شد، خودروی دیگری در ایران تولید و عرضه نشد.
راه
اندازی
در اوایل دهه 1370، تغییراتی در بخش خودرو بروز کرد و شرکت های
ایران خودرو و سایپا به مونتاژ مدل پژو ساخت فرانسه و پراید ساخت کره جنوبی
پرداختند.
در همین زمان، دولت برای تشویق سرمایه گذاران بخش خصوصی، به
شرکتها اجازه داد 5 تا 10 هزار دستگاه خودرو به صورت قطعات بزرگ وارد و در داخل
مونتاژ کنند و بعد از آن به تولید همان خودروها بپردازند.
این تلاش دولت
برای جلب همکاری بخش خصوصی ناکام ماند.
تنها شرکتی که از این راه وارد عرصه
خودرو سازی کشور شد، شرکت کرمان خودرو بود.
در اواسط دهه 70 دولت، چاره
دیگری اندیشید و زمینه تولید قطعات خودرو را در داخل بنیاد نهاد.
سایپا شرکت
سازه گستر را پی نهاد و ایران خودرو به ایجاد ساپکو مبادرت ورزید.
این دو
شرکت هزاران قطعه ساز را گرد هم آورند تا بتوانند آنچه را در سر دارند عملی
کنند.
حمایت دولت در این عرصه کارگر افتاد و در فاصله یک دهه، ساخت بخش عمده
ای از قطعات مصرفی خودروها در داخل صورت گرفته است.
تولید
داخلی
اکنون بیش از 90 درصد قطعات خودروهای ایرانی در داخل تولید می
شود.
البته برخی از این قطعات هنوز از کیفیت مطلوبی برخوردار نیست
و مشتریان از آنها ناراضی هستند.
در این سال ها، اکثر کارشناسان بر
دولت خرده گرفته اند که بیش از حد لازم از خودروسازان
داخلی حمایت می کند و به همین جهت، این طفل چهل ساله هنوز که هنوز است نتوانسته
بر پای خویش بایستد.
به نظر کارشناسان، این طفل به دلیل حمایت دولت دوام
آورده و اگر روزی حمایت دولت برداشته شود، به سرعت زمین خواهد خورد!!
داود
میرخانی رشتی، دبیر انجمن خودروسازان، می گوید "برخی افراد به جای عذرخواهی از
سیاست های نادرست تصمیم گیران اقتصادی و صنعتی طی 40 سال گذشته، از تولید کنندگان
طلبکار هستند و برای آنها خط و نشان می کشند. آنها فراموش کرده اند که در سایه آن
سیاست ها بوده است که اقتصاد کشور پیشرفت چندانی نداشته است."
همزمان،
افزایش تقاضای داخلی باعث بالا رفتن قیمت تولیدات عرضه شده در بازار داخلی شده
است.
جدید و قدیم
طی سال های گذشته، تقاضای زیاد در بازار
برای خرید خودرو باعث شده است شرکت های خودروسازی در صدد تنوع بخشیدن به تولیدات
خود برآیند.
شرکت های خودروسازی دولتی، با همکاری شرکت های کره ای، ژاپنی و
فرانسوی، توانسته اند به بخشی از نیاز بازار پاسخ گویند.
شرکت ایران خودرو
بعد از سال ها، در سالهای گذشته، خودروی سمند را به عنوان خودرو ملی به بازار
فرستاد.